Bagian Katujuh

Dedemi Pamit

Ku: HASBA

Taya lian éta ogé hasilna paneda kuring ka Anu Agung. Kuring hayang ngusir éta Nyi Putri Jin, tapi ulah siga-siga pangusir ti kuring. sing nyingkah ku karepna, ku kahayangna sorangan.  Éta ogé diijabah ku Pangéran, tétéla ku suratna tadi, manéhna téh pamitan.  Éta anu geulis bari némbongkeun haténa pinuh jeung gedé duriat kacinta asmarana.  Sanggeus dicorétan anu kasarna pisan basana téh kieu:   

"Habibi jungjunan ati.  Sateuacanna. Ana neda dihampura ulah jadi kekeling panggalih.  Kitu cénah pokna téh.  Pangna ayeuna nyeratan deui lain ku nanaon tapi rék unjukan.  Ti saméméhna mugi keresa ngahapunten. Ana téh dina akhir-akhir ieu bet hayang nyelang heula mulih ka Habsy, geus sono ka kolot anu ngarep-ngarep supaya mulih heula.  Ana téh betah didieu, kulobana ahli ibadah ka Pangéran jeung aya... kabeurat ati.  Keukeuh mibeurat micinta anjeun,  Ana rék nékad dék sabar, teu weléh nganti-nganti.  Sanajan cék putri ti Habsyi Ana téh cau ambon dikorangan, malati ka pipir-pipir gé teu éra teu sing, da kumaha atuh ari haté sanubari geus kataji? Najan anjeun can aya tanda-tanda miwelas asih ka Ana, Ana tetep dina pamadegan ati, sugan jeung suga teu ayeuna atuh jaga bakal laksana. Bakal ditampa jeung dipiwelas, nepi ka bisa kumawula saperti hiji garwa (habibah) nu satia.  Bari ngadago saat-saat anu baris ngamulyakeun haté, ayeuna pamit heula rék lolongok ka Habsyu.  Lain pamit pikeun salamina.  Kalawan putih beresih dina haté.  Duh, habibi buah haté, muga ka Ana ulah aya geuneuk maleukmeuk tur ngaridoan mios heula ti dieu.  Sapanjang Ana euweuh, sapanjang pajauh tina soca.  Keukeuh haté mah sapanjang pajauh tina soca.  Keukeuh haté mah bakal padeukeut jeung cumantél baé.  Asa nyéngcélak baé Habibi téh dina hihideung panon.  kababawa ka Habsy. dido'akeun sing damang ulah aya nanaon dina sajero paturay. dido'akeun sing geura jarah ka Mekah, mudah-mudahan urang bisa patepung sono di diditu. sajba ti éta dipénta kalawan sanget ikhlasna manah jungjunan, kana sagala anu ku S.K. geus dicokot saperti: duit jeung barang-barang kitu deui sagala anu ruksak-ruksak, nu peupeus kadupak kasénggol lain dihaja, ku réncang panakawan Ana.  Ngahampura laku lampah sakabéhna nu  matak ngaganggu.

Duit anu diockotan tina céngcéléngan lain pikeun kapereluan nanaon, tapi diamalkeun da Habibi mah geus nisab. dipaké nyumbang jeung kiparat. Lolobana ka anu kalantar di nagara Tartar, ka dulur-dulur urang kénéh anu sami-sami ngedalkeun dua kalimah sahadat. Saenyana mahluk di dunya anu sarupa pada teguh kana agama Islam bari ariman kana ucap Lailahailallah Muhammadarasulullah éta téh dulur urang.

Ngan cindung jaojah rék dipaké jeung disimpen-simpen salawasna keur tanda mata sangkan teu pareum katineung ati. Pileuleuyan heula Habibi jungjunan.... Sapu nyéré pegat simpay, paturay patepang deui.... Pileuleuyan jeujeur useup buat ati, kerenyed pakait ati.... S.K."

Kitu tah pondokna anu meunang nyorétan cawokahna téh surat ti Nyi Siti Kolbuniyyah anu panungtungan.  matak seuri teh ku  maké pok ménta supaya kuring ngarioan manéhna indit. Puguh meunang muntang-muntang  ka Anu Kawasa supaya geura sina mantog ulah karasa diusir.  Lamun rék panjang nétélakeun sakur sura-suratna dina satengahing gegedéna ombak asmarana anu loba pikaseurieunana mah.  Abong kéna ti jurig anu béda rasa atawa kabiasaan jeung manusa. Di urang aya babasan dina ngagambarkeun kageulisan wanita sajaba ti anu katulis tiheula, aya anu kieu: Buuk galing, poni rintit, atawa galing muntang ombak bakung hidéung lestreng hérang bangbara, ngadéngé manusa sok nataan kaalusan buuk jeung bulu panon, samarukna ari kecap: Siga anu ngélék hayam hideung, bulu kélék dilélépé téh alus. Kitu deui anggapanana kana bulu irung anu papasangan, norongtot kénca katuhu siga bangbara ngaliang dina ngagambarkeun awakna pribadi éta Nyi Situ Kolbuniyah téh hayoh ku babasaaan anu di urang mah puguh-puguh keur pamoyok. Samruk alus téa, bet dipaké gagambaran kayaan manéhna. 

Aya kecap kieu geura: Habibi moal teu panuju ka Ana. Ana téh putri geulis ti Habsyi ratuna anu ayu lucu anu kakoncara béntangna putri Habsyi. Bulu kélékna lépéun kénéh. Ari urang oléng pangantén hayang téh bulu kélékna géus dilélépé heug ku Habibi ratuning kalbu.  Tingali buktina bulu irung Ana nu narongtot ramosbos papasangan siga bangbara kembar ngaliang, sarua panjangna. Tuluy nataan sakur bulu-buluna tug tepi ka anu (punten teu beunang katénjo ku anu lian téa) matak seuri jeung sebel.  Heuleut dua poé ti tas narima pamitan ti Kérésék, babakuna anu tonggoheun lembur da pasantrén Kérésék téh di logok ayana. Cénah ti imahkuring aya iring-iringan ngaleut ngabandaleut. Dipirig ku musik jeung drum band anu saragam pakéna. Dibaraju kulit himak dibalakutak bulu kaldé atawa biga, dibaju kulit maung tutul jeung loréng. dibalakutak hulu singa. tingkélébét bandérana, tingpelengkung umbul-umbulna, gotongan sababaraha dongdang ngiringkeun jampana anu pangheulana meunang ngahias lir aya pangantén anu diarak-arak.  Jelema sakur anu ningal kana éta kajadian pada mangloh ka kuring. Nganaha-naha cénah boga hajat jeung raraméan sakitu rongkahna teu ondang-ondang. Teu ngabéjaan-ngabéjaan acan? Kruing rungah ringeuh bengong da teu rumasa tas hajat. Sumawonna jeung iring-iringan sagala maén musik nanaon, asa bararaid teuing, keur dina kasusah téh jeung pésta sagala. Teu inget yén poé éta téh kuring maca surat pamitanana Nyi Siti Kolbuniyyah.  Pantes atuh ari putri mah diarak-arak gé ku rahayatna meureun, anu milu ngaganggu ka kuring téa, atawa nu ngahaja mapagkeun ti nagrina.

Heuleut saminggu kuring manggih deui kareuwas sababa dina paimbaran masjid manggih surat. Najan alus tulisna tapi tétéla ti Nyi Siti Kolbuniyyah, malah anéh bérés pisan dadianana gé kawas-kawas enya geus tabah atawa meunang tatanya heula geura kieu cénah:

KINANTI

Ya Allah ya Robbul Gafur

anu sipat Rahma Rahim 

anu asih ka hambana

sumangga abdi tingali 

hamba Gusti nu sangsara

nu di kubur ku prihatin

Nyeri nyerep kana sungsum

sumarambah kana geutih

awak asa disasaak

ati asa tingsalewir

urat asa pararegat

nyeri saliring jasmani

Keur lulus dipegat umur 

keur asih disilih pati

keur suka dipegat nyawa

salaki ngemasi pati

dék seca teu ditarima

dék ngabdi teu diperduli

Aduh pileuleuyan umur

mo lami di alam multi

mo lami di alam dunya

teu kuat bahan kanyeri

raga dikubur tunggara

diri dipirig kanyeri

Duh panon poé nu ngagempur

Duh bulan anu dumeling

Cik ieu Kuring tulungan

Ulah  nyeri-nyeri teuing

Suga anjeun diijabah

Da anjeun mah mah mahluk suci

Pangnedakeun ka Yang Agung

sapaatna diri kuring

muga aya kakiatan

ulah kieu-kieu teuing

aduh Gustu henteu kiat

Peurih nyeri ngajaletit

Hé manusa nu adigung

nu telenges ieu aing 

nu ikhlas taya ras-rasan

henteu nolih kanu peurih

teu ngarampa kan arasa

abong-abong eukeur mukti

Embung ngarérét sarambut

embung nolih kanu sedih

Urut indit babarengan

ari balik ngaglincing

salalki dibégal nyawa

dipaké ganti teu nampi

Kaula amit dék mundur

bari mawa ati nyeri

mawa gambar dina rasari

nu matri di sanubari

anu atra dina dada

nu mo bisa leungit deui

Rap ku lemah rup padung

moal puih nya kapeurih

duh manusa kaniaya

abong-abong kanu laip

teu aya pisan rasrasan

téga téh kacida teuing

SINOM

Pileuleuyan Pulo Jawa

Mo bisa papanggih deui

Ieu kula nu sangsara

Balik bari ceurik getih

Do'akeun masing tigin

Sing sumerah ka Yang Agung

Pileuleuyan Ajengan

Gambar anjeun dina Ati

Dék dipaké jimat tepi ka Kiamat

                                     Siti Kolbuniyyah

Ti wates harita Pasantrén Kérésék, Alhamdulillah aman teu aya naon-naon deui deui. Tapi dina taun 1963 aya deui kajadian anu matak hélok jeung ngageunjleungkeun, nyaéta ku leungitna hiji budak, lilana tepi ka tilu bulan. Geus tilu bulan éta budak datang. Balik deui sorangan. dongéngna aranéh pisan sabab tas nyaba ti Nagara Habsyi.  Nagara Jin, Insya Allah upami aya nu papay uninga kana dongéng éta budak.  Mangga engkin diaos: DIIWAT DEDEMIT.

Hapunten (T.A.M.A.T)