Ku: HASBA
Cara nu enggeus-enggeus datang dibagèakeun bangun nu sono cara ka nu
lawas teu patepung. Gok amprok pipina disun, kitu hormatna urang Arab, karasa gètèk,
kumis jeung janggot nu kandel antel kana pipi.
Pangawakannana jangkung gedè, pakulitan hideung lestreng jiga birit sèèng,
sok inget ka Si Mulut Besar Muhammad Ali jago tinju.
Di Habsyi manèhna papanggih jeung babaturannana pada-pada urang Garut Atèng
ngaranna tèh urang Kadungora Leles nu satuluyna jadi sobat dalit teu pernah
pukah. Ngan di Habsyi rada lila, di dieu kungsi milu solat Jumaahan jeung solat
Idul Fitri. Dina maleman walilat ramè ku sora mariem, manèhnna jadi inget ka
lembur keur nyeungeut lodong karbit nu dijieun tina tangkal paku, sorana
ngageleger mungguh eundeur kadèngè ka lebak.
Sora dulag ngadurugdug dipirig ku sora takbir di masigit, barudak
pantar-pantar manèhna sirig parebut opieun, aya wajit, ranginang, awug sampeu,
bayatak dina samak teu kadahar. Manèhna
keur ngalanglangbuana ngacacang di mancanagara, ngambah nagara nu can kungsi
katincak, malah teu ngimpi-ngimpi acan bakal nincak nagri Yaman, Habsyi. Ka Nagri Habsyi manèhna ukur apal ngaran
lantaran mindeng disebut-sebut dina carita “Jin Islam di Kèrèsèk” yèn Siti
Qolbuniyyah tèh urang Habsyi, malah waktu suratna jang Kang Ajengan oge dina
ahir suratna sok ditungtungan ku ngaran jelasna “Siti Qolbuniyyah Al Habsyiyah”.
Di antara nagara-nagara nu kasaba ku manèhna aya nu ngaran Iliya, tapi
naha bener èta tèh aya nagara nu ngaran Iliya di tatar Arab? Atawa sakadar
nagara ciciptaan, manèhna teu sempet maluruh, pernahna ti Habsyi kamana, nya
kitu deui teu apal lebah-lebahna, ngan nu ka alaman harita, karamean jeung kaèndahan
nagri dongeng riwayat Sahrul-jad dina”Alpulaila” carita teu tamat-tamat manggih
kaahengan.
Di Ilya gukgok jeung bangsa awak pada-pada urang Priangan aya nu ngaku
ti Tasimalaya, ti Majalaya, jeung ti daèrah-daèrah sejenna tur kabèhanana
sapantaran keur mareujeuhna lalenggger, atuh poho ulin poho ngobrol tukeur
pangalaman masing-masing aya nu nyarita geus tilu taun aya di Iliya dimèmènak
ku pribumi, aya nu geus kangen ka lembur matuh banjar karangpamidangan, da di
didieu mah dibetah-betah ogè lain lemah cai, ngan jalan keur balik teu
apal. Mun bèbèja kanu dianjrekan sok
gancanag dibèbènjokeun ngarah poho ka balik
“Lain ngalèlèwè, puguh kuring ogè kitu pisan,” Ceuk Atèng budak anu ti
Kadungora tèa. Guntreng nepi ka poho ka waktu.
Keur mah kitu ilaharna di pangumbaraan mun panggih jeung nu wawuh
sumawonna dulur, najan baraya anggang atawa tatangga sok jadi baraya pada
ngarasa sanasib jeung silih pihapèkeun.
Gering Hayang Balik.
Tengah peuting jumplang-jempling, ukur sèahna sora angin kadèngè di luar
nebak hordèng nyilisib tina èrang-èrang jandela, pasien nu sèjena geus talibra
sararè, Atèng nu ngabaturan ngemitan manèhna ngadengkur kèrèk. Di luar teu kadèngè
sora tinggalesrukna sapatu perawat nujaga peuting. Kawasna mah ditekuk ku teluh
tunduh. Manèhna nyileuk sorangan ngahèrang
ngumbar lamunan, dipeureum-peureum teu daèk reup, sakalieun ngalenyap beunta
deui kaganggu ku batuk.
Alèp geus tilu poè diopname kaserang panyakit panas, hatèna ting
sareblak ngadak-ngadak inget ka lembur, kabèh narèmbongan, indungna asa dina
juru panon dipapantes keur ngalangeu ngadagoan nu jadi anak teu
embol-embol. Kacipta kumaha
leungiteunnana Kang Ajengan, geus aya bulanna manèhna ningglkeun pasantrèn teu
beja teu carita, sumawonna pupulih rèk ingkah jauh. Naha aing kamalinaan nganteur
kahayang, antukna kadungsang-dungsang.
Ras inget kana obrolan batur-baturna nu kangen geus harayang balik ngan
teu nyaho di jalan keur lolos, boa keur sorangan ogè moal beda ti kitu. Cukleuk
leuweuk-cukleuk lamping jauh ka sintung kalapa.
Manèhna ngusap beungeut bari istigfar babacaan sabisa-bisa, keur kitu
ngong aya sora tan katingalan nongtorèng kana ceulina. Anaking Alèp! Deudeuh teuing hidep
kadungsang-dungsang aya di alam bandawasa nu kasohor tempat sileman-siluman.
Gancang nyingkah ti ieu tempat, moal lila deui ieu sarakan sètan jin
marakayangan bakal diancurkeun!”
Korejat manèhna cengkat, simbut ditèjèh ka tunjangeun, panon rurat-rèrèt
ka sakurilingna kamar pasien, hatèna keueung tingpuringkak bulu punduk. Manèhna
turun tina ranjang leumpang ngeteyep bari jèjèngkèan, nyingkabkeun hordèng rèk
nènjo nu jaga aringgis aya nu masih hudang nagenan manèhna lolos.
Barang rèt ka kamar perawat, ngegebeg sataker kebek, awakna rampohpoy
teu kaduga ngalèngkah, untung teu ngajerit nènjo nu sarèrèt ranggètèng
sarihungan. Horèng nu unggal poè ka manèhna
ngaladenan somèah baru garumeulis tèh jurig wungkul, badis buta ti Tolong Tèlèngan.
Manèhna ngarayap ngadeukeutan ranjang Atèng nu keur ngageubra sarè, jung
maksakeun nangtung, ragamang leungeuna kana beungeut Atèng, irungna dipengkèk,
gurubug nu sar hudang. Barang rèk ngagorowok, gancang dibekem ku leungeunna nu sabeulah
deui, tuluy ngaharèwos ditompokeun kana ceulina. Sanajan bari lulungu teu
burung nuturukeun, kalacat naraèk kana jandèla jlung-jleng muru lawang dora nu
katukang. Duaan tingarungkug dinu poèk
kuliwed kaan pager, blos maloncor ka luar. Blang hatè bungangang, sakedikna geus
leupas tina panalingaan nu jaga. Kumaha pilakueun satuluryna, maraèehna poèkeun
teu nyaho jalan, da satadina ogè aya nu mawa nya èta tuan Sèh Hasan marengan ti
pendopo Garut kènèh, jin nu mindarupa jadi haji, ayeuna mah bororaah hayang
panggih , malah èta pisan nu ngiwat ka manèhna, sangsara kadungsang-dungsang.
Sang Surya meletèk ti beulah wètan nyaangan k sabuana alam, dipapag ku
kabungah sugrining ku kumelip, manuk rècèt disarada patèmbalan monyet jeung owa
tingkocèak arotèl, kasintu jeung lutung milu nimbrung, cangèhgar ngèar mawa hègar,
mapag Sang Surya nu karèk medal.
Kuniang duanana harudang bari gigisik, awakna nyarampay dina akar ki Hiyang
di mumunggang gunung Wayang bawahan Bandung. Awak karasa nahnay bakating ku capè,
peujit murilit mènta dieusi, kantong ganèfo hadèna kabawa, mun teu salah asa kungsi
nyumputkeun dahareun basa di restoran di Iliya buah apel jeung kueh teu didahar
da geus wareg.Tapi barang dikodok kacabak ngeprul aya ogè tu teuas ari
disidikkeun horèng taneuh jeung batu. Kasebelan aing cacamuilan ngadaharan
taneuh jeung ngagorogotan batu. Batu jeung taneuh diudulkeun tina kantong Ganèfo.
Duaan nuluykeun lalampahan mapay-mapay jalan satapak sakira aya
ledeg-ledeg keur jalan tincakeun, leumpang tirampeol siga kalakay ka tebak
angin. Mun pareng manggih solokan ting rarandeg ngadon ngarinum heula
ngaleungitkeun heula hanaang, diselang ku dahar bongborosan supaya aya tanaga
keur neruskeun lalampahan. Kitu jeung
kitu baè lalakon aya mingguna turun gunung unggah gunung, mipir pasir mapay
lebak atawa jurang bari kukurubutan dina leuweung saliara, awak barèd teu
dirasa da hayang geura nepi, golodog imah asa geus nampeu hareupeun, kasawang nu marapgkeun cara
nu tas mulang ti Mekah, boa ketang geus dilapurkeun.
Gancaning carita jauh hamo burung cunduk, anggang hamo burung datang,
maranèhna geus cunduk ka cipanas wewengkon Wanakerta Kacamatan Cibatu, kari dua
kilometer deui ka pasantrèn Kèrèsèk. Tuluy motong jalan anu brasna ka lembur
Nyalindung. Geus katinggal monclotna astana aPasirttataman pangjarahan barudak
santri unggal poè jumaah sok naladran ka pakuburan Almarhum Kiyai Haji Ahmad
Nahrowi pupuhu pasantrèn Kèrèsèk nu munggaran. Anjog ka astana Pasirtataman di
lembur Sumurkondang, galantang manèhna macakeun tahlil. Atèng milu ngahaminan, lelembutan asa
ngarumpul, balik deui pangacian. Ti dinya mentang jalanna ngaliwatan kampung
Loji naèk kaPasir Cibodas bras kaBabakan Cau , kuliwed ka pipireun pabrik aci
bogana Haji Junaèdi. Di dinya Alèp pisah jeun g Atèng, Najan diaku diajak
nyimpang, Atèng keukeuh rèk nuluykeun lalampahanana ka Jogya. Sedengkeun Alèp rèk
terus mudun ka Psansatrèn Kèrèsèk , harita tèh kira wanci sareupna.
Ti pabrik aci mapay solokan bras ka astana Pasir goong, tuluy turun kana
dapuran awi nu aya peuntaseun walungan Cipacing.Cinutrung di dinya ngadagoan poèk,
aya rasa anèh nunyangkaruk dina dirina. Mun tadi hayang geura gok, naha ayeuna bet
mandeg-mayong sieun euweuh nu ngaku.
Kira wanci Isa manehna meuntas walungan Cipacing nu ngawates wewengkon pasantrèn jeung
pilemburan, leumpang culang-cileung sieun panggih jeung jelema, barang nepi ka
pipireun imah Ajengan, amprok jeung Uwoh b abaturanana ngèlèk kitab rèk ngaji,
gabrug ku manèhna dirontok tuluy dicekèk sarta diancam ulah rèk loba bèja,
lamun hayang salamet sarèrèa. Gancang manèhna naèk ka para ngaliwatan palapon
juru imah Ajengan, ngadon nyangkèrè sare nepi ka isuk. Beurangna manèhna rèk
turun kanyahoan aya nu naèk, nyaèta Mamat titahan Ajengan rek menerkeun kentèng
lantaran bocor waktu hujan nyurulung ka tengah
imah. Teu antaparah gabrug Mamat dirontok cara k Uwoh tadi teu beda ucing ngarontok
beurit, gebut meubeutkeun manèh bareng jeung gubragna Mamat ti para.
“Kitu tah barudak, dulur-dulur, lalakon Kai Alèp
salila tilu bulan dibawa siluman tèh!” Ajengan mungkas riwayat budak leungit
diiwat dedemit. “Goyatul amri amni ‘ajazatu, wallohu a’lam”. (TAMAT)